Kobiety dawniej i współcześnie
U źródeł
Wysoka pozycja kobiety w kulturze europejskiej (w porównaniu z innymi kręgami kulturowymi) ma swoje zakorzenienie w tradycji chrześcijańskiej i średniowiecznej obyczajowości dworskiej. Chrześcijaństwo akcentuje fakt, że to właśnie kobieta była matką Boga. Średniowieczna kultura rycerska z kolei stawiała mężczyznę w pozycji zależnej od kobiety, wymagała od niego poświęcenia honoru, dochowania wierności oraz dworskiego obycia, by stać się godnym miłości swej damy. Jednak z chwilą gdy kobieta wyszła za mąż, jej pozycja ulegała zmianie. Stawała się całkowicie zależna od mężczyzny, przebywała najczęściej w domu, a jej podstawowym zadaniem było wydanie na świat jak najliczniejszego potomstwa. Taka sytuacja niezmiennie trwała przez stulecia.
Wykształcenie
W związku z tym, że kobiety żyły w cieniu swoich mężów, nie przypisywano im roli związanej z utrzymaniem materialnym rodziny, nie dbano także o solidne wykształcenie dziewcząt. Podstawą była edukacja domowa, w ramach której uczono haftowania, tańca oraz prac domowych. W późniejszych czasach posyłano je też do szkół przyklasztornych, gdzie uczono pisania i czytania, a także języków obcych, co było konieczne, gdy zamierzano posłać córkę na dwór magnacki lub królewski. Pobyt na takim dworze umożliwiał nabycie ogłady i poznanie przyszłego męża. Im z wyższej warstwy społecznej pochodziły kobiety, tym były lepiej wykształcone, miały większą świadomość i znaczący wpływ na swoich małżonków.
Zmiany cywilizacyjne w XIX wieku
Dominująca pozycja mężczyzn we wcześniejszych epokach była uwarunkowana prawem i obyczajami. Ta sytuacja zaczęła się powoli zmieniać w XIX wieku dzięki ruchom emancypantek i sufrażystek walczących o prawa kobiet do uczestnictwa w życiu publicznym. System edukacji kobiet pochodzących z warstw wyższych zakładał jedynie przygotowanie ich do udziału w życiu towarzyskim, a nie do utrzymania domu. Przyszłe damy uczono zachowania się przy stole zgodnego z etykietą, zabawiania konwersacją gości, gry na instrumencie muzycznym. Z czasem młode panie mogły pracować jako nauczycielki i urzędniczki, prowadzić własne firmy odzieżowe. Coraz więcej z nich zajmowało się sztuką: były poetkami, malarkami, aktorkami. Z kolei kobiety z najniższych warstw społecznych musiały podejmować pracę zarobkową razem z mężczyznami, aby w ten sposób zasilić budżet domowy. Innym zadaniem było urodzenie przez nie jak największej liczby potomstwa, z uwagi na wysoką śmiertelność. Dzieci były też traktowane jako źródło dodatkowego dochodu, gdyż od najmłodszych lat posyłano je do pracy. Zupełnie nie interesowano się wykształceniem chłopek i robotnic z fabryk.
Emancypantki- sufrażystki
Procesom emancypacji sprzyjały zmiany społeczno-polityczne. Kobiety rozpoczęły batalię o dostęp do zawodów zarezerwowanych dotąd dla mężczyzn. Postulowały konieczność poprawy wykształcenia kobiet i mężczyzn, zrównania społecznych praw dla obu płci. Niestety uniwersytety stały się dla nich dostępne w Europie dopiero w II połowie XIX wieku. Polki chcąc się kształcić, musiały wyjeżdżać za granicę. Co ciekawe wyrazem tej równości płci był postulat noszenia przez kobiety męskich strojów. Emancypantki propagowały staropanieństwo, gdyż uważały, że małżeństwo bardzo ogranicza ich niezależność. Z kolei sufrażystki domagały się praw wyborczych dla kobiet. W Polsce zdobyły je w listopadzie 1918 roku, po odzyskaniu niepodległości.
Szczególna sytuacja Polek
Na ziemiach polskich w XIX wieku kobiety zyskały szczególną pozycję, wyróżniającą je na tle narodów europejskich. Musiały bowiem zająć miejsce głowy rodziny, gdyż ich mężczyźni albo zginęli w wojnach napoleońskich i powstaniach narodowych, albo ucierpieli w wyniku represji zaborców. Na barkach kobiet spoczywało nie tylko wychowanie dzieci i prowadzenie domu, ale także dbanie o finansową stronę gospodarstwa domowego. Przy tym Polki szerzyły w swoich domach ideały patriotyczne i pielęgnowały narodowe tradycje.
I wojna światowa
Był to moment przełomowy w dziejach kobiet, musiały one zająć miejsce powołanych na front mężczyzn, co ostatecznie spowodowało znaczny wzrost ich pozycji. Po zakończeniu wojny wiele państw przyznało kobietom prawa wyborcze, w tym również Polska.
Feminizm
Wiek XXprzyniósł dalszą emancypację kobiet w różnych sferach życia społecznego. Ideą przyświecającą temu ruchowi nazywanemu feminizmem było zrównanie praw kobiet i mężczyzn w sferze ekonomicznej i politycznej. Oznaczało to jednakowe wynagrodzenie dla kobiet i mężczyzn za taką samą pracę oraz zagwarantowanie kobietom odpowiedniej liczby miejsc w organach władzy. Obecnie kobiety piastują najwyższe urzędy w państwie podobnie jak mężczyźni, są niezależne ekonomicznie, a do tego świetnie wykształcone. Wiele z nich poświęca się pracy naukowej, mają w tej dziedzinie tak duże osiągnięcia jak mężczyźni. Obok roli matki i żony równie ważna jest dla nich kariera zawodowa.
Historia ukryta w języku
Zależność na przestrzeni wieków kobiet od mężczyzn, brak dostępu do edukacji specjalistycznej, wyższych studiów, model życia kobiety u boku mężczyzny spowodowały, że tak mało się o nich pisało w różnych podręcznikach i pracach naukowych. Tworzenie historii przypisywano przede wszystkim mężczyznom. O nieobecności kobiet w polskiej historii świadczy język. Formy żeńskie wyrazów nazywających zawody i stanowiska takie jak np. dyrektorka, prezeska, filozofka, menadżerka, psycholożka na trwałe weszły od oficjalnego języka dopiero w drugim dziesięcioleciu XXI wieku i świadczą, jak się wydaje, o pełnym równouprawnieniu kobiet. Język jest więc najlepszym dokumentem epok.
Dlaczego one?
Na stornie www „Kobiety (nie) z tej ziemi” zamieszczone zostały biografie dwudziestu wyjątkowych Polek. Są tu postacie bardziej i mniej znane, jednak wszystkie zasłużyły się w różnych dziedzinach życia. Do tego zacnego grona należą wybitne artystki, które swoją twórczością rozsławiły w świecie imię Polski. Są wśród nich literatki (Konstancja Benisławska, Gabriela Zapolska, Eliza Orzeszkowa), malarki ( Zofia Stryjeńska, Olga Boznańska) i aktorki (Helena Modrzejewska, Pola Negri, Ida Kamińska). Wiele miejsca poświęcono też działaczkom patriotycznym i społecznym, takim jak: św. Urszula Ledóchowska, Klaudyna Potocka czy Izabela Czartoryska. Wśród opisanych postaci są też kobiety, które słynęły z ofiarności i odwagi w czasie II wojny światowej, należą do nich: Krystyna Skarbek, Elżbieta Zawacka, Helena Marusarzówna, Stefania Wojtulanis. Polki mogą poszczyć się również światowymi osiągnięciami w różnych dyscyplinach sportowych i w aktywnościach ekstremalnych. W projekcie zwrócono uwagę na postacie Ireny Kirszenstein – Szewińskej, Krystyny Chojnowskiej – Liskiewicz i Wandy Rutkiewicz. W gronie opisanych postaci nie mogło zabraknąć osób związanych z nauką, które reprezentuje Simona Kossak, czy też kobiety przedsiębiorczych, parających się polityką i biznesem, do nich zaliczyć można Elżbietę Sieniawską.